Opgravingen in de Schaker
In het zuidoosten van Twello zijn de nieuwe woonlocaties Achter ’t Holthuis en de Schaker gerealiseerd. Omdat gebieden een hoge archeologische waarde bleken te hebben, is er een uitgebreid archeologisch onderzoek uitgevoerd. In het gebied van de Schaker is in 2013 een hele bijzondere vondst gedaan. Archeologen vonden een klein prehistorisch grafveld, waarin gedurende meerdere perioden begraven is. Eén graf is heel bijzonder. In het lichte zand was een lijksilhouet te zien als een donkere verkleuring. Meestal blijft van een begraven lichaam het skelet nog lang bewaard, maar in dit geval is door de chemische samenstelling van de zandgrond ook al het bot vergaan. De plaats waar het skelet gelegen heeft is wel nog duidelijk te zien als een soort schaduw. De dode is in hurkhouding begraven, op de rechterzijde. Archeologen wisten daardoor, dat het een graf was uit een hele vroege tijd: de Nieuwe Steentijd, en wel uit de Enkelgrafcultuur. Die cultuur dateert uit circa 2900-2500 voor Christus. Het graf is dus zeker 4500 jaar oud!
Naast het skelet lagen drie voorwerpen: een versierde aardewerken beker, een geslepen stenen bijl en een vuurstenen mes. Graven uit deze periode worden maar zelden gevonden en zijn dus heel bijzonder. Het graf is daarom op verzoek van de gemeente Voorst compleet geborgen. Een complete berging van een dergelijk graf is niet meer voorgekomen sinds het begin van de 20ste eeuw. Dit graf is daarna met de meest moderne technieken verder onderzocht.
Opgravingen bij de rondweg Voorst
Voorafgaand aan de aanleg van de nieuwe provinciale rondweg bij Voorst is grootschalig archeologisch onderzoek uitgevoerd, in meerdere fasen. Tijdens het vooronderzoek waren vijf verschillende vindplaatsen in het tracé van de nieuwe rondweg aan het licht gekomen.
- Bij de Hezeweg. Hier zijn aardewerk uit de IJzertijd, sporen van een vroeg-Middeleeuwse nederzetting en mogelijke sporen van een legerkamp uit de Tachtigjarige Oorlog aanwezig.
- Bij de Kruisweg. Deze vondstplaats bevatte een crematiegraf uit de Romeinse Tijd en een verkavelingsstructuur uit de periode tussen de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd.
- Tussen De Riete en de Enkweg. Hier zijn sporen gevonden van nederzettingen uit de vroege Bronstijd, de IJzertijd en de Romeinse Tijd. Ook was er een crematiegraf uit de Late Bronstijd of de vroege IJzertijd.
- Vindplaats 4 is een driedelig gebied dat zich uitstrekte tussen De Riete en de Klarenbeekseweg. Hier zijn restanten van een nederzetting uit de Bronstijd, de IJzertijd, de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd gevonden.
- Ten noorden van de Klarenbeekseweg tenslotte bevond zich vindplaats 5, met nederzettingssporen uit de Middeleeuwen.
Bij de vindplaatsen zijn opgravingen uitgevoerd op die plekken waar de aanleg van de weg de vijf vondplaatsen bereikte. De opgravingen boden een unieke kans voor een doorsnede van de bewoningsgeschiedenis van het dorp Voorst. Het veldwerk is tussen 06-11-2017 en 28-06-2018 gedaan.
Natuurlijk leverde de opgraving zowel antwoorden als meer vragen op. Na de opgravingen wisten we in elk geval dit:
- Vindplaats 1 was een nederzetting uit de Vroege/Volle Middeleeuwen (met hutkommen, zie later meer hierover), met ook een prehistorisch deel uit in ieder geval de Vroege Bronstijd.
- Vindplaats 2 was een klein crematiegrafveld uit de Romeinse Tijd.
- Vindplaats 3 had een zuidelijk deel met sporen van een nederzetting uit de Romeinse Tijd, een noordelijk deel met nederzettingssporen waarvan de datering (nog) niet vaststaat en vier crematiegraven uit de Late Bronstijd of de Vroege IJzertijd.
- Vindplaats 4 bezat een spreiding van (paal)kuilen met daarbinnen een zekere mate van clustering. De datering van de sporen lijkt gezocht te moeten worden in de Late Bronstijd of IJzertijd. Aan de uiterst noordelijke zijde van deze vindplaats overlappen deze sporen met die van een nederzettingsterrein uit de Volle Middeleeuwen.
- Vindplaats 5 had een zuidelijk deel met voortzetting van de middeleeuwse nederzetting uit vindplaats 4 en een noordelijk deel met nederzettingssporen (hutkommen) uit de Romeinse Tijd.
Een opzienbarende vondst was het aantreffen van maar liefst 29 hutkommen op vindplaats 1 en nog eens drie in vindplaats 5. Een hutkom is een bijgebouwtje dat voor een deel in de bodem is ingegraven. De wanden en de vloer bevinden zich onder het maaiveld, het dak is boven de grond. De exacte datering van deze hutkommen is echter niet zeker, omdat hierover nog altijd flinke discussie bestaat. Ze worden meestal gezien als ‘Germaanse’ structuren, die vooral dienden als werkplaats voor textiel-/metaalbewerking of opslag. Brandgevaar is een reden om deze activiteiten apart onder dak te brengen.