Hallehuisboerderij met aanpandig een gepleisterd landhuis. Het landgoed bestond al in 1359. De boerderij werd in 1626 gebouwd door Deventernaar jonker Johan van Oldeneel. Stadgenoot predikant/linnenhandelaar Steven van Delden kocht het in 1730 en breidde het uit met een lanterskamer. Later kwam er nog een lanterskamer. In 1799 werden de stalmuren vernieuwd. In 1853 bouwde de toenmalige eigenaar Deventernaar Pieter Valter het landhuis met gebruikmaking van de oude kelder en een steile slingertrap van de lanterskamers. De aanbouw rechts is uit 1977. (RM)
Bijbehorende monumenten: park- en tuinaanleg, schaapskooi
De oudst bekende tuinaanleg van het Hartelaar bestond uit enkele tuinen, een rechthoekige vijver met een terrein van vermaak en enkele (oprij)lanen. Tussen 1825 en 1846 kwam er ten zuiden van het huis een landschapspark langs een rechte laan. Beide onderdelen verdwenen vanaf het midden van de 19de eeuw, terwijl er aan de oostzijde een nieuwe landschappelijke aanleg kwam. Begin 20ste eeuw vervaagden ook deze structuren en kwam er een gazon met solitaire bomen aan de zuidkant. De nog bestaande vijver is nu ovaal.
Het Hartelaar is een complex rijksbeschermde buitenplaats.