Toespraak burgemeester Paula Jorritsma-Verkade 4 mei 2023

Beste aanwezigen,

Vandaag, 4 mei, staan wij hier bij het herdenkingsmonument van ‘t Holthuis om alle slachtoffers in Voorst sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties te herdenken. Op het monument staat de tekst: “Voor hen die vielen”.

De afstand tot de Tweede Wereldoorlog wordt ieder jaar groter, maar bijna iedereen heeft via overlevering van generatie op generatie te maken met de Tweede Wereldoorlog of andere oorlogen sindsdien.

Oorlog, van vroeger en nu in Sudan en in Oekraïne, hebben een grote invloed op onze samenleving. Ook in de gemeente Voorst, waar sinds begin vorig jaar vluchtelingen worden opgevangen uit Oekraïne. De oorlog daar laat ook de jongere generatie zien dat vrijheid, democratie en de rechtsstaat onder druk staan.

Om de afstand tot het verleden te overbruggen is het belangrijk om de namen van de mensen die ons zijn ontvallen te blijven noemen.

Zolang een naam wordt genoemd, is iemand niet vergeten. 

Ik spreek nu een aantal van de namen uit van de mensen die slachtoffer zijn geworden van de Tweede Wereldoorlog.

Geëxecuteerde inwoners van de gemeente Voorst
Matthias Adriaan Boers, student, hij woonde in Wilp
Ad Boers, zoals zijn roepnaam was,  was actief in het verzet, medeoprichter van het illegale blad De Ploeg en betrokken bij de inlichtingendienst van de Binnenlandse Strijdkrachten. Hij werd samen met Hendrik Willem Iordens uit Wilp gearresteerd. Op 29 maart 1945 werden ze van Apeldoorn naar Wierden overgebracht en samen met achttien andere mannen als represaillemaatregel doodgeschoten. Ad Boers was 18 jaar oud, Hendrik Willem Iordens 50 jaar oud. 

Egbert Plette, gemeenteambtenaar, hij woonde in Terwolde
Egbert Plette was zeer actief in het verzet. Hij was drukker van de communistische krant De Waarheid en sectiecommandant van de Binnenlandse Strijdkrachten. Als gevolg van verraad werd hij op 12 december 1944 gearresteerd en op 8 maart 1945 met 116 andere mannen bij de Woeste Hoeve gefusilleerd als represaille voor de aanslag op Hans Rauter, de hoogste vertegenwoordiger van de SS in Nederland. Egbert Plette was 45 jaar oud.

Joodse slachtoffers, wonend in de gemeente Voorst
Abraham Baruch, slager, hij woonde in Twello
Op 11 mei 1943 uitgeschreven naar Westerbork, overleden in het Poolse vernietigingskamp Sobibor op 14 mei 1943. Hij was 68 jaar oud.

Berta Baruch-Jacobsohn, zij woonde in Twello
Op 11 mei 1943 uitgeschreven naar Westerbork, overleden in Sobibor op 14 mei 1943. Zij was 72 jaar oud.

Elders omgekomen niet-joodse inwoners van de gemeente Voorst
Johannes Jacob Jongepier, notaris, hij woonde in Voorst
Notaris Jongepier werd op 7 februari 1945 in Apeldoorn gearresteerd en werd vervoerd naar concentratiekamp Neuengamme in Noord-Duitsland. Aan het einde van de oorlog werd hij samen met bijna achtduizend andere gevangenen, met drie schepen naar het stoomschip Cap Arcona vervoerd. De toestand op de schepen was erbarmelijk en velen stierven.

De zoon van notaris Jongepier, Johnny, was ook aan boord. Hij was scholier en 18 jaar oud. Hij overleed op 30 april 1945. Op 3 mei 1945 werden de schepen gebombardeerd door de Royal Air Force. De schepen zonken en de meeste gevangenen kwamen om het leven. Ook notaris Jongepier vond de dood. Een graf ontbreekt. Hij was 55 jaar oud.

In de gemeente Voorst wonende, elders gesneuvelde militair
Hendrikus Boesveld, korporaal Koninklijke Landmacht, hij woonde in Klarenbeek
Hij sneuvelde bij het Duitse bombardement op de Horst in het Brabantse Kaatsheuvel op 10 mei 1940. Hij was 33 jaar oud.

In de gemeente Voorst gesneuvelde Nederlandse militair
Johannes Christiaan Muijen, soldaat Koninklijke Landmacht, hij woonde in Dordrecht.
Tijdens een gevecht in de omgeving van huis Sinderen in de Voorster Klei, overleed hij op 10 mei 1940. Hij was 21 jaar oud.

In de gemeente Voorst gesneuvelde geallieerde militair
John William Boltz, Seaforth Highlanders of Canada.
Overleden in Voorst op 12 april 1945. Hij werd 25 jaar oud.

Slachtoffers van bombardementen en beschietingen in de gemeente Voorst
Berendina Johanna Hagens-Bosch, zij woonde in Voorst
Zij was met haar zoontje in De Vecht, toen het dorp na een zwaar bombardement ook nog onder hevig granaatvuur kwam te liggen. Berendina Johanna Hagens-Bosch (27 jaar oud) kwam samen met haar zoontje bij de aanval om het leven, evenals bakker Johannes Hendrikus Wolbrink (44 jaar oud) en zijn knecht Arnoldus Roeloffzen (25 jaar oud). Jan Willem Hagens was 4 jaar oud.

Na het noemen van enkele van de namen van de mensen die als gevolg van de Tweede Wereldoorlog het leven verloren, besluit ik met een gedicht van Leo Vroman, geschreven in 1957:

Kom vanavond met verhalen
Hoe de oorlog is verdwenen
En herhaal ze honderd malen
Alle malen zal ik wenen 

In de gemeente Voorst werden deze avond diverse herdenkingen georganiseerd. Hierbij zijn in de dorpen Klarenbeek, Teuge, Terwolde en Voorst ook leden van het gemeentebestuur aanwezig. Zij legden namens het gemeentebestuur van Voorst bloemen neer bij het monument.